Use of saliva as a diagnostic fluid in dentistry

Abstract

Saliva is a secretion of the salivary and mucous glands and is of major importance in the maintainance of oral health. Over the last few decades, saliva has been evaluated as a diagnostic fluid in medicine for determining systemic disease markers as well as for monitoring numerous drugs, narcotics, and hormones. The biochemical analysis of saliva is particularly important in dentistry. The estimation of the risk of appearance and diagnosis of disease, monitoring of disease progression, evaluation of therapy efficacy for caries, periodontitis, premalignant and malignant oral lesions, as well as infectious diseases of the oral cavity, can be assessed by analyzing different constituent: of saliva, individuals at risk of caries can be identified using test: that determine saliva flow rate, saliva buffer capacity, and colonization of the oral cavity by cariogenic bacteria. Today, these rapid and simple diagnostic tests are used routinely in caries risk determination. The study and use of saliva-based diagnostics have increased over the last few decades. Clinical testing of saliva shows much promise. However, there is a need for much additional research in this area, before the true clinical value of saliva as a diagnostic fluid in dentistry can be determined.

Pljuvačka je sekret pljuvačnih i mukoznih žlezda koji je značajan za održavanje oralnog zdravlja. Poslednjih decenija sve više se razmatra mogućnost njene primene kao zamena krvi, odnosno krvnom serumu i plazme, radi dokazivanja pokazatelja sistemskih oboljenja, kao i za nadgledanje primene lekova, droga i hormona. Analiziranje biohemijskog sastava pljuvačke posebno je značajno u stomatologiji za procenu rizika nastanka, praćenja toka bolesti i kontrole rezultata primenjenog lečenja zubnog karijesa, parodontopatije, oralnih karcinoma i infektivnih oboljenja usne duplje. U proceni rizika nastanka karijesa na zubima rutinski se izvode ispitivanja kojima se određuju količina izlučene pljuvačke, njen puferski kapacitet i stepen kolonizacije usne duplje kariogenim vrstama bakterija. Jednostavnost izvođenja ovih ispitivanja omogućava da ih u stomatološkoj ordinaciji primenjuje lekar praktičar, što predstavlja veliku pomoć u proceni rizika za nastanak zubnog karijesa. Zbog bliskog kontakta s oralnim tkivima, pljuvačka sadrži brojne biohemijske pokazatelje patoloških procesa lokalizovanih u ovim tkivima (enzimi, imunoglobulini, ostali proteini, fenotipski pokazatelji). Ispitivanje pomenutih pokazatelja je značajno kao dopuna kliničkom dijagnostikovanju ukoliko ono ne pruža dovoljno informacija.