Hemosenzitivnost orofacijalnog područja

Abstract

Gustativnu percepciju omogućavaju periferni hemosenzorni organi, tj. gustativni pupoljci koji se nalaze u usnoj duplji. Gustativni pupoljci su skupovi ćelija neuroepitelnih receptora, najvećim delom raspoređenih u epitelu gustativnih papila sluzokože jezika, odnosno opšančenim papilama, pečurkastim i listatstim papilama. Manjim delom su gustativni pupoljci smešteni u sluzokoži mekog nepca i srednjeg i donjeg sprata ždrela. Osetljivost ukusnih pupoljaka na pojedine nadražaje uveliko varira, i zavisi od vrste papila i dela usne duplje u kome se nalaze. Fungiformne papile, lokalizovane na prednjem delu jezika i prednjoj bočnoj ivici jezika, osetljive su na različite koncentracije NaCl i saharoze. Receptori za gorko nisu ravnomerno raspoređeni na jeziku, ali su cirkumvalatne papile više osetljive na gorko nego fungifirmne papile. Stimulacija prednje površine jezika, gde se nalaze fungiformne papile, izaziva ukus slatkog, slanog i kiselog. Između tela ukusnih ćelija razgranata je mreža završetaka ukusnih nervnih vlakana, koje podražuju ukusne receptorske ćelije. Sinaptičke interakcije koje posreduju u komunikaciji sa ćelijama ukusa daju izlazne signale primarnim aferentnim vlaknima. Neuroni povezani sa ukusnim receptorima prenose signale u gustativne centre u kori velikog mozga gde nastaje osećaj ukusa. Receptori za miris su bipolarne nervne ćelije, koje pored potpornih i bazalnih ćelija čine mirisnu membranu lokalizovanu u sluzokoži gornjih delova nosne duplje. Molekule mirisa u vazduhu osećamo kada neka hemijska materija stimuliše receptorske ćelije čula mirisa. Mirisni vezujući protein je glavni prenosni protein koji povećava koncentraciju mirisa vezujući mirisne supstance. Velika senzitivnost receptora za miris omogućuje da i najmanja koncentracija mirisne supstance otpočinje kaskadni uticaj sa otvaranjem velikog broja natrijumskih i kalcijumskih kanala. Intenzitet mirisa se postepeno povećava zbog rastućeg mirisnog signala. Aksonima olfaktornog neurona, mirisni signal se prenosi do olfaktornog bulbusa, odakle se aksonima mitralnih ćelija propagiraju signali prema centralnom nervnom sistemu, gde nastaje percepcija mirisa.